Zawada UszewskaZawada Uszewska – wioska leżąca wzdłuż rzeki Uszwicy
Jak podaje Andrzej Krupiński w książce „Poznajemy gminę Gnojnik”, prawdopodobnie jeszcze przed 1350 rokiem ze wsi Uszew zostały wydzielone grunty pod lokację wsi Zawada Uszewska. Od tego momentu losy Zawady Uszewskiej splatają się z historią Uszwi. Obecnie wsie posiadają wspólną parafię, przedszkole, szkołę podstawową i gimnazjum oraz ośrodek zdrowia.
Z momentów historycznych Zawady Uszewskiej znane bliżej są dwa: tragiczna epidemia w latach 40-tych XIX wieku oraz starania o własną placówkę szkolną. Zaraza cholery i tyfusu głodowego w 1847 roku zdziesiątkowała mieszkańców Zawady, nie oszczędzając również dzieci, a niekiedy pochłaniając całe rodziny. W 1976 roku postawiono na miejscu dawnego cmentarza cholerycznego metalowy krzyż, ufundowany przez Władysława Odronia, właściciela ziemi, na której jest cmentarz, a wykonany przez Jana Basistę, miejscowego rzemieślnika.
Według Kroniki Szkoły w Uszwi, gdy w 1860 roku zakładano tam szkołę dokumenty założycielskie mówiły, że Uszew i Zawada Uszewska tworzą jeden obszar szkolny i obydwie wsie mają obowiązek utrzymania placówki. Zawada rozpoczęła jednak starania o otwarcie własnej szkoły, które zwieńczyła decyzja Rady Szkolnej Krajowej z 1900 roku o wyłączeniu 1 września tegoż roku Zawady Uszewskiej z obwodu szkoły w Uszwi. W konsekwencji w Zawadzie powstała samodzielna placówka, do której oddelegowano uszewskie nauczycielki: Stanisławę Sumara i Herminę Czernoch. Po wojnie w szkole zawadzkiej uczą się tylko uczniowie młodszych klas – od pierwszej do czwartej (na dodatek klasy były łączone). Wskutek malejącej liczby dzieci w Zawadzie Uszewskiej w 1974 roku zlikwidowano 4-klasową szkołę, a uczniowie od tej pory uczęszczają do placówki w Uszwi.
Przez wiele lat budynek po byłej szkole stał niewykorzystany. Dopiero w grudniu 2004 roku ożył na nowo, rozbrzmiewając śmiechem i rozmowami podopiecznych Warsztatów Terapii Zajęciowej. Placówka ta powstała dzięki staraniom Pani Ewy Cierniak-Lambert, Prezesa Stowarzyszenia „Pomocna Dłoń”. Instruktorzy pracujący w placówce poświęcają mnóstwo czasu, energii i umiejętności, by przekazać osobom niepełnosprawnym intelektualnie odpowiednie wiadomości i umiejętności potrzebne do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. Uczestnicy Warsztatów mają do dyspozycji osiem pracowni: plastyczno-dekoratorską, krawiecko-dziewiarską, ślusarstwa i metaloplastyki, stolarsko-modelarską, rehabilitacyjną, gospodarstwa domowego oraz muzykoterapii.
Oprócz Warsztatów Terapii Zajęciowej w centrum Zawady Uszewskiej stoi odnowiony Dom Strażaka oraz kapliczka p.w. Matki Boskiej Fatimskiej.
Opracowano na podstawie:
Krupiński Andrzej B., Poznajemy Gminę Gnojnik. Przewodnik po dziejach i zabytkach, Wyd. Urząd Gminy Gnojnik, 2004, s.9
Kronika Szkoły w Uszwi